ΚΛΙΚ! ΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ MILO MANARA

Περιγραφή: 

Δύο είναι τα μυστηριώδη κουτιά που επηρέασαν τον κινηματογράφο και τα κόμικς. Το πρώτο εμφανίζεται στο αριστούργημα του Λουίς Μπουνιουέλ Η ωραία της ημέρας. Το χρησιμοποιεί ο ανατολίτης επισκέπτης ενός μπουρδέλου, για να κρύψει εκεί μέσα μια αόρατη μικροσυσκευή, που αποδεσμεύει τον ερωτικό πόθο της Σεβερίν, μιας παντρεμένης γυναίκας που βασανίζεται από τις ερωτικές της φαντασιώσεις (και την υποδύεται μια εξαιρετική Κατρίν Ντενέβ).

Το δεύτερο κουτί είναι εκείνο που καθοδηγεί την ερωτική παραφορά της Κλάουντια, της πανέμορφης ηρωίδας ενός κλασικού βιβλίου της ερωτικής λογοτεχνίας, με τίτλο Κλικ! – Εκτός ελέγχου. Στο έργο αυτό ορίζεται το «στιλ Μανάρα» στην αναπαράσταση του γυναικείου σώματος, ένα στιλ που έμελλε να γίνει σημείο αναφοράς για καλλιτέχνες και συγγραφείς σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ο Μανάρα δείχνει με τον σκανταλιάρικο τρόπο του πώς αλλιώς μπορεί να μιλήσει κανείς για την ιδέα του έρωτα, στους αντίποδες της ιδέας του θανάτου.

Αντί προλόγου

Όταν μιλάμε για ερωτισμό έχουμε συχνά την τάση να μπερδεύουμε την πραγματικότητα με τη φαντασία, αν και μερικές φορές θα ήταν προτιμότερο να τις θεωρούμε εντελώς διαφορετικές. Μπορώ να διαβάσω π. χ. σε εύλογο χρόνο τα έργα του Μαρκήσιου Ντε Σαντ χωρίς άλλες συνέπειες, όμως αν προσπαθούσα να εφαρμόσω όλα όσα διάβασα, θα χρειαζόμουν μια αιωνιότητα (που σίγουρα θα άξιζε τον κόπο).

Η σεξουαλική βία και τα βασανιστήρια είναι ποινικά εγκλήματα και όχι ηθικά παραπτώματα. Όταν όλα μένουν στη σφαίρα της φαντασίας, δε χρειάζεται να μπει στη μέση η λογοκρισία, όταν όμως μεταφέρονται στην πραγματικότητα, όταν δηλαδή συμμετέχουν άνθρωποι με σάρκα και οστά, τότε το λόγο έχει ο νόμος και πρέπει να παρέμβει.

Αυτή η διάκριση είναι σαφής: έτσι, μπορούμε να αντιληφθούμε πως η λογοκρισία είναι κάτι κακό και επιπλέον περιττό, μιας και για να τιμωρηθούν ή να προληφθούν σεξουαλικά εγκλήματα, αρκεί να εφαρμοστούν οι νόμοι. Στον κόσμο της φαντασίας όμως, όπως και στα όνειρα, δεν υπάρχουν αδικήματα.

Όταν μιλάμε για ερωτισμό ή για πορνογραφία, είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε με απόλυτη ευκρίνεια την ερωτική λογοτεχνία και τα κόμικς από τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Στη λογοτεχνία ή στα κόμικς δεν εμπλέκονται πραγματικά, «φυσικά» πρόσωπα, σε αντίθεση με τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Είναι λοιπόν εξίσου σαφές ότι στον ερωτικό και πορνογραφικό κινηματογράφο οι ηθοποιοί είναι ενήλικες που συναινούν, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διαπράξουν κάποιο ποινικό αδίκημα, γιατί αλλιώς θα βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης.

Για να συνοψίσω λοιπόν: απόλυτος σεβασμός στο νόμο, απόλυτη απόρριψη της λογοκρισίας.

Ωστόσο σε μερικές, λίγες, περιπτώσεις, δεν είμαι αντίθετος σε κάποια αυτολογοκρισία.

Στο Κλικ – Εκτός Ελέγχου, μια μικρή ιστορία που αρχικά ήταν περισσότερο αστεία παρά αισθησιακή, προσπάθησα να διακωμωδήσω κάποιους ηθικολόγους, έχοντας κατά νου κάτι που είπε ο Γούντι Άλεν, δανεισμένο από τον Αντρέ Μπρετόν: «Πορνογραφία είναι ο ερωτισμός των άλλων». Είχα την πρόθεση να διηγηθώ την ιστορία μιας γυναίκας σεξοφοβικής και φανατικής, που με το πρόσχημα ότι την εξουσιάζει μια μικρή σατανική συσκευή, μεταμορφώνεται σε νυμφομανή μαινάδα. Θα ήθελα να εκφράσω μια μικρή επιφύλαξη σε σχέση με το ότι ο καθένας μας μπορεί μια μέρα να παρασυρθεί από τις αισθήσεις του και να περάσει σε πράξεις που μόλις μία ώρα πριν θα του φαίνονταν παράλογες και αηδιαστικές. Η ορμή της νιότης όμως (γιατί αυτή η ιστορία είναι ήδη 27 χρονών!) μου επέτρεψε, με κάποια δόση μοχθηρίας, να οδηγήσω την καημένη την Κλάουντια στις πιο εξωφρενικές καταστάσεις, να τη βάλω να περιπλανηθεί σε άθλια μονοπάτια, όπου θα ζευγαρώσει ακόμη και με σκύλο. (Ας το ξαναπώ άλλη μια φορά: η σκηνή αυτή είναι περισσότερο αστεία παρά ερωτική!)

Παρασυρμένος από την αφηγηματική μου μανία, σχεδίασα και μια σύντομη συνέχεια, που όμως ξανακοιτώντας την, έκρινα πως τώρα πια δεν υπηρετεί το σκοπό της, πως μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες παρερμηνείες, και είναι κάπως «ανήθικη» σε σχέση με την υπόλοιπη ιστορία. Γι’ αυτό λοιπόν, σε συνεννόηση με τον εκδότη μου, αποφασίσαμε να καταργήσουμε δύο σελίδες του Κλικ – Εκτός Ελέγχου (που βρίσκονταν ανάμεσα στις σελίδες 28 και 29 της έκδοσης αυτής). Ήταν μια πολύ λογική απόφαση που δεν επηρεάζει καθόλου την πλοκή, και που εξυπηρετεί καλύτερα τη γενικότερη ατμόσφαιρα της αφήγησης.


Τα τελευταία χρόνια έχω την εντύπωση –ίσως και να κάνω λάθος– ότι η λογοκρισία επιδιώκει να ανακτήσει τη χαμένη θέση της. Προσφέρω τη νέα, έγχρωμη έκδοση του Κλικ – Εκτός Ελέγχου στο καλοπροαίρετο και υπομονετικό αναγνωστικό μου κοινό, με την ελπίδα να το αποδεχτεί γι’ αυτό που είναι πραγματικά: μια μικρή, όχι και πολύ σοβαρή ιστορία, γραμμένη γι’ άλλη μια φορά με πρότυπο τον Γούντι Άλεν. Αυτόν τον Γούντι Άλεν, που όταν κάποτε τον ρώτησαν αν το σεξ είναι κάτι βρώμικο, απάντησε: «Μόνο όταν το κάνεις πολύ καλά».


Μίλο Μανάρα, Mάρτιος 2009